دوگونگى‏ها از لحاظ جسمى

مرد به طور متوسط درشت اندام‏تر است و زن کوچک اندام‏تر.مرد بلند قدتراست و زن کوتاه قدتر.مرد خشن‏تر است و زن ظریفتر.صداى مرد کلفت‏تر وخشن‏تر است و صداى زن نازکتر و لطیفتر.رشد بدنى زن سریعتر است و رشد بدنى‏مرد بطى‏ءتر.حتى گفته مى‏شود جنین دختر از جنین پسر سریعتر رشد مى‏کند.رشدعضلانى مرد و نیروى بدنى او از زن بیشتر است. مقاومت زن در مقابل بسیارى ازبیماریها از مقاومت مرد بیشتر است.زن زودتر از مرد به مرحله بلوغ مى‏رسد وزودتر از مرد هم از نظر تولید مثل از کار مى‏افتد.دختر زودتر از پسر به سخن‏مى‏آید.مغز متوسط مرد از مغز متوسط زن بزرگتر است ولى با در نظر گرفتن نسبت‏مغز به مجموع بدن،مغز زن از مغز مرد بزرگتر است.ریه مرد قادر به تنفس هواى‏بیشترى از ریه زن است.ضربان قلب زن از ضربان قلب مرد سریعتر است.

از لحاظ روانى

میل مرد به ورزش و شکار و کارهاى پر حرکت و جنبش بیش از زن است. احساسات مرد مبارزانه و جنگى و احساسات زن صلح‏جویانه و بزمى است.مردمتجاوزتر و غوغاگرتر است و زن آرامتر و ساکت‏تر.زن از توسل به خشونت درباره‏دیگران و درباره خود پرهیز مى‏کند و به همین دلیل خودکشى زنان کمتر از مردان‏است.مردان در کیفیت‏خودکشى نیز از زنان خشن‏ترند.مردان به تفنگ،دار،پرتاب‏کردن خود از روى ساختمانهاى مرتفع متوسل مى‏شوند و زنان به قرص خواب‏آور وتریاک و امثال اینها.

احساسات زن از مرد جوشانتر است.زن از مرد سریع الهیجان‏تر است،یعنى زن‏در مورد امورى که مورد علاقه یا ترسش هست زودتر و سریعتر تحت تاثیراحساسات خویش قرار مى‏گیرد،و مرد سرد مزاج‏تر از زن است.زن طبعا به زینت وزیور و جمال و آرایش و مدهاى مختلف علاقه زیاد دارد بر خلاف مرد.احساسات‏زن بى‏ثبات‏تر از مرد است.زن از مرد محتاطتر،مذهبى‏تر،پرحرف‏تر و ترسوتر وتشریفاتى‏تر است.احساسات زن مادرانه است و این احساسات از دوران کودکى دراو نمودار است.علاقه زن به خانواده و توجه ناآگاهانه او به اهمیت کانون خانوادگى بیش از مرد است.زن در علوم استدلالى و مسائل خشک عقلانى به پاى مردنمى‏رسد ولى در ادبیات،نقاشى و سایر مسائل-که با ذوق و احساسات مربوط‏است-دست کمى از مرد ندارد.مرد از زن بیشتر قدرت کتمان راز دارد و اسرارناراحت کننده را در درون خود حفظ مى‏کند و به همین دلیل ابتلاى مردان به بیمارى‏ناشى از کتمان راز بیش از زنان است.زن از مرد رقیق القلب‏تر است و فورا به گریه واحیانا به غش متوسل مى‏شود.

از نظر احساسات[نسبت]به یکدیگر

مرد بنده شهوت خویشتن است و زن در بند محبت مرد است.مرد زنى رادوست مى‏دارد که او را پسندیده و انتخاب کرده باشد و زن مردى را دوست مى‏داردکه ارزش او را درک کرده باشد و دوستى خود را قبلا اعلام کرده باشد.مردمى‏خواهد شخص زن را تصاحب کند و در اختیار بگیرد و زن مى‏خواهد دل مرد رامسخر کند و از راه دل او بر او مسلط شود.مرد مى‏خواهد از بالاى سر زن بر او مسلط شود و زن مى‏خواهد از درون قلب مرد بر مرد نفوذ کند. مرد مى‏خواهد زن را بگیرد،زن مى‏خواهد او را بگیرند.زن از مرد شجاعت و دلیرى مى‏خواهد و مرد از زن‏زیبایى و دلبرى.زن حمایت مرد را گرانبهاترین چیزها براى خود مى‏شمارد. زن‏بیش از مرد قادر است‏بر شهوت خود مسلط شود.شهوت مرد ابتدایى و تهاجمى‏است و شهوت زن انفعالى و تحریکى.

منبع : مجموعه آثار استاد مطهری ، ج 19